Eksperyment Calhouna a „e-Ziemia”

 Wyobraźmy sobie świat, w którym panują idealne warunki do życia. Nie ma w nim drapieżników ani chorób, a woda i pożywienie są dostępne bez ograniczeń. Jedynym ograniczeniem jest przestrzeń – klatka o wymiarach 2,7 × 2,7 × 1,4 metra. Dla czterech par myszy to prawdziwy luksus w porównaniu z tym, co czekało je na zewnątrz. Nic dziwnego, że Calhoun nazwał ten eksperyment „mysią utopią”.

John B. Calhoun, amerykański etolog, stworzył taki świat i przez cztery lata obserwował rozwój populacji, która wyrosła z pierwszych ośmiu osobników. Początkowo kolonia rozwijała się błyskawicznie – liczebność rosła, a życie wydawało się harmonijne. Z czasem jednak pojawiły się oznaki kryzysu: agresja, izolacja, utrata instynktu macierzyńskiego, a także osobniki wycofane z życia społecznego, zajmujące się jedynie jedzeniem i pielęgnacją futra. Ostatecznie populacja przestała się rozmnażać i całkowicie wyginęła.

Calhoun wysunął tezę, że w warunkach ograniczonej przestrzeni i zaniku naturalnych ról społecznych rodzi się alienacja, agresja i depopulacja – efekt niechęci do rozmnażania. Wyniki swoich badań odniósł do społeczeństwa ludzkiego, wskazując na możliwość wystąpienia analogicznych zjawisk.

Tu pojawia się pytanie o futurologiczną wizję przyszłości opisaną w „e‑Ziemi”. Świat wyludniony w okresie największej świetności cywilizacji ludzkiej może budzić skojarzenia z eksperymentem Calhouna. Czy jednak takie porównanie jest uzasadnione? Odpowiedź pozostawiam czytelnikom. Warto jednak podkreślić jeden kluczowy element, którego nie można pominąć w rozważaniach: obecność na Ziemi Superinteligencji – sztucznego umysłu, który w mojej powieści odgrywa zasadniczą rolę. Jego interakcja z ludźmi zmienia perspektywę i nie może zostać pominięta.